Staalslakken

De staalslak ontstaat bij de raffinage van vloeibaar ruwijzer naar vloeibaar staal. De vloeibare slak die ontstaat drijft in een laag op het staal. De slaklaag wordt afgegoten en afgekoeld, waarna de slak wordt gebroken en het nog aanwezige ijzer zo veel mogelijk wordt verwijderd en hergebruikt.

De productie van staalslak is onlosmakelijk verbonden aan de productie van staal, omdat het ruwijzer nog te veel onzuiverheden bevat. Door het toevoegen van een slakvormer worden deze onzuiverheden uit het ijzer gehaald en in een steenachtig materiaal gebonden. Dit leidt tot de vorming van staalslak.

Gestolde converterslak bestaat voornamelijk uit mineralen van calciumsilicaten en ijzeroxiden. Deze stoffen zijn afkomstig uit het ijzererts en komen dus ook in de natuur voor.

Meer algemeen zou je kunnen stellen dat de toepassing van staalslakken al zo oud is als de weg naar Rome, letterlijk. De Romeinen pasten slak destijds al toe bij de aanleg van wegen.

Er zijn verschillende typen/kwaliteiten staalslak, afhankelijk van het type staalproces en de specifieke processtap. Staalslakken hebben verschillende eigenschappen, en dus ook toepassingen. Toepassingen moeten altijd voldoen aan de milieueisen. De voorwaarden voor toepassing van staalslakken zijn bekend bij de uitvoerders van civiele toepassingen. Zo staat op het certificaat van de gecertificeerde bouwstoffen duidelijk omschreven hoe de bouwstof toegepast moet worden. Deze stelt ook dat de uitvoerders van de civiele toepassingen verantwoordelijk zijn voor de opvolging van de gestelde voorschriften.

In IJmuiden worden de verschillende typen staalslak gescheiden verwerkt en voor elke slak zoeken we naar de hoogst toegevoegde waarde voor hergebruik. LD-staalslak wordt in Nederland in de grond-, weg- en waterbouw (GWW-sector) toegepast. Voorbeelden hiervan zijn de wegfundering, geluidswallen, oprit/afrit kunstwerken viaduct, etc. Daarnaast wordt LD-staalslak toegepast in asfalt.

Staalslak is niet schadelijk voor de natuur, indien goed toegepast. Het wordt vooral ingezet als gecertificeerd bouwmateriaal in de weg- en waterbouw. Dit betekent dat het voldoet aan de milieu- en civieltechnische eisen die aan dergelijke bouwmaterialen worden gesteld. Gedeputeerde Staten van Noord-Holland en de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied hebben in juni 2014 formeel vastgesteld dat staalslak de status van bijproduct heeft, dat als bouwstof kan worden toegepast, net als het Ministerie Infrastructuur & Milieu in 2017. Zo is Rijkswaterstaat een belangrijke afnemer voor het gebruik van staalslak als oeverbescherming.

Het voordeel van de status als bijproduct voor staalslak is dat er minder administratieve last is (minder papierwerk) bij het transport en inzet van het materiaal als bouwstof, terwijl de kwaliteit en milieuhygiëne hetzelfde is. De status heeft dus geen invloed op de aard van de toepassing. In andere woorden: de slak wordt nu niet anders toegepast dan voordat het de bijproductstatus kreeg.

We willen met z’n allen zoveel mogelijk gebruik blijven maken van materialen die een tweede leven kunnen krijgen. Het sluiten van de kringloop tussen verschillende takken van industrie is een hoofdthema in de circulaire economie. Door staalslakproducten in te zetten, is er sprake van een win-winsituatie: wij kunnen staal maken en aannemers kunnen met staalslakproducten Nederland opbouwen voor onder meer ophogingen, geluidswallen, dijken en snelwegen. Bijkomend positief effect is dat we geen zand of grind (uit bijvoorbeeld natuurgebieden) hoeven af te graven.

Er zijn verschillende soorten staalslakken voor verschillende soorten toepassingen en markten. We verdienen geld voor sommige producten, terwijl er bij andere producten sprake is van een verdringingsmarkt. Dat betekent dat we concurreren met andere bouwmaterialen, zoals grond, zand of bouwpuin. Als we in zo’n geval geld betalen betreft dit voor een groot deel de transportkosten, op- en overslag en verwerkingskosten van Tata Steel naar de site waar staalslakken worden ingezet.